Theo phong tục cổ truyền, Táo quân là người cai quản chuyện bếp nước của mỗi gia đình. Táo quân bao gồm 2 ông và một bà cũng là tượng trưng cho chiếc kiềng 3 chân trong căn bếp đầm ấm của người Việt ngày xưa. Người xưa quan niệm, gia đình có yên ấm, hạnh phúc hay không chủ yếu yếu là ở cái bếp bởi đó là nơi giữ lửa. Táo quân là người biết hết mọi rợ chuyện lớn bé, xấu tốt trong nhà gia chủ. Hàng năm, cứ 23 tháng Chạp là Táo quân lại cưỡi cá chép lên Thiên đình thưa báo với Ngọc Hoàng man di việc tốt, xấu trong năm của từng nhà. Đồng thời, thay gia chủ tỏ bày mong muốn một năm mới vạn sự an lành. Vì vậy, gia đình nào cũng chuẩn bị một mâm cỗ đầy đủ để tiễn danh thiếp Táo lên chầu Trời.
Nói về việc cúng Táo quân thành ra ở bếp hay ban thờ gia tiên, Đại đức Thích Chúc Tiếp cho rằng, theo truyền thống văn hóa dân gian thì bàn thờ ông Táo đặt trong bếp có thể bên cạnh hoặc bên trên bếp, biểu hiện tín ngưỡng của dân gian thờ vị thần cai quản chuyện bếp nước trong mỗi gia đình với hi vọng muốn giữ cho bếp lửa thường xuyên ấm, gia đình thuận hòa, sung túc. Hiện ở một số mệnh chùa lớn cũng thường có ban thờ riêng cúng Táo quân. Xưa, lễ cúng Táo quân thường đặt trong bếp, nơi đặt ban thờ riêng các Táo. Song ngày nay, việc thờ phụng đã neo đơn giản hóa, nhiều nhà không có ban thờ riêng ông Táo. Với những nhà không có ban thờ Táo quân riêng sẽ chuẩn bị một mâm cơm cúng đặt dưới gian bếp và thêm một mâm khác thắp hương ở ban thờ thần linh, gia tiên thực hành lễ nghi cúng chính. Khi cúng người dân nổi lửa để bếp cháy đỏ rồi bày mâm cỗ…Nhà nghiên cứu Nguyễn Vũ Tuấn Anh, Giám đốc Trung tâm Lý học Đông phương cũng san sẻ về vấn đề này. Theo đó, các gia đình thường cúng ông Công, ông Táo trên bàn độc gia tiên, nhưng thực tế đây là hai vị thần khác nhau. Ông Công là vị thần cai quản đất cát trong nhà còn ông Táo là 3 vị đầu rau trông nom việc bếp núc trong gia đình. Lễ cúng 23 tháng Chạp là lễ tiễn chung ông Công, ông Táo về chầu trời, việc mọi rợ người gộp chung cúng trên bàn thờ là chưa đúng. Trong ngày này, ông Táo phải được cúng dưới bếp, còn ông Công được cúng trên bàn thờ chính trên nhà cùng với gia tiên mới đúng. Lễ vật cúng Táo quân
Đại đức Thích Chúc Tiếp cho biết, lễ đấu vật cúng Táo quân gồm có: Hai mũ cánh chuồn dành cho các Táo ông, một mũ không có cánh chuồn dành cho Táo bà. Ở mỗi miền lễ vật cũng có khác. Ở miền Bắc thường cúng cá gáy còn sống thả trong chậu nước với ẩn ý rằng "cá hóa long" - cá sẽ biến thành Rồng đưa ông Táo về trời. Ở miền Trung, người ta cúng một con ngựa văn bằng giấy với yên, cương đầy đủ. Còn ở miền Nam thì đơn chiếc giản hơn, chỉ cúng mũ, áo và đôi hia văn bằng giấy là đủ. Ngoài danh thiếp lễ vật đích thị này, các gia đình thường làm thêm lễ mặn huyễn hoặc lễ cúng chay để tiễn Táo quân. Lễ mặn với xôi, gà, các món nấu nấm, măng... Lễ chay với trầu cau, hoa, quả, giấy vàng, giấy bạc... Tuy nhiên, theo ý kiến nhà Phật, lễ đánh vật cúng thành ra thanh tịnh, tránh sát hoá nhiều thành ra việc cúng cấp chay sẽ tốt hơn. Sau khi bày lễ, thắp hương và khấn vái xong, đợi hương tàn lại thắp thêm một tuần hương nữa rồi tạ lễ, hóa vàng mã và thả cá chép ra ao, hồ, sông, suối… để "chở" các Táo lên chầu Trời.Đại đức Thích Chúc Tiếp cho hay: "Bên cạnh đó, cúng cá chép sống mang ý nghĩa phóng sinh. Việc phóng hoá là rất tốt bởi vậy không phải tiền một hay ba con mà mọi người có thể phóng đâm nhiều hơn cũng được. Lưu ý người dân khi thả cá chép, không cho nên thả ở nơi nước bẩn mê hoặc từ cầu cao xuống mà phải thả từ từ, sao cho cá xuống nước vẫn sống". Đại đức Thích Chúc Tiếp nói: "Theo nhà Phật, việc sắm lễ cúng Táo quân nên tùy theo gia cảnh. Ngày nay mọi rợ người đua nhau mua sắm thật nhiều lễ, đặc biệt là mua vàng mã gây lãng phí chỉ bạc. Mọi việc là bởi chưng chân tình chứ không phải vì mâm cao cỗ đầy mới tỏ lòng được với thần thánh. Có điều động kiện thì làm mâm cơm canh, còn không thì chân thành hoa quả là được. Nếu cứ dâng lên thần linh lễ đánh vật quý mà sống không "tu nhân dịp điển tích đức" cũng không có ý nghĩa. Người xưa vẫn có câu "Đức năng thắng số", "Nhân định thắng thiên" khuyên mọi người làm những điều tốt đẹp, sống có đức có trạng thái thắng được mệnh mệnh".
Giờ nào đẹp nhất để tiễn Táo quân về chầu trời? Đại đức Thích Chúc Tiếp cho biết: "Theo quan niệm giờ đẹp nhất để cung tiễn Táo quân về trời là giờ Ngọ (từ 11 – 13h) tức giờ Long Mã, giờ Ngọ hóa Rồng và đó cũng là giờ chư Phật thụ lộc".
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét